Polska Szkoła Sobotnia pod patronatem SPK Edynburg

HISTORIA SZKOŁY:

Polska Szkoła Sobotnia pod patronatem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Edynburgu 10 czerwca 2023 roku obchodziła 75. rocznicę jej utworzenia.

Początki Polskiej Szkoły Sobotniej pod Patronatem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Edynburgu sięgają roku 1948, kiedy to z inicjatywy polskich organizacji społecznych, powstaje w Edynburgu Komitet Opieki nad Dzieckiem Polskim w Szkocji. Jeden z zadań Komitetu było: Zorganizowanie kompletów nauczania przedmiotów ojczystych, a urzeczywistnienie tego miało się zając Koło Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego w Edynburgu. I tak to 27 września 1948 r. odbyły się pierwsze lekcje w Szkole Przedmiotów Ojczystych, która z czasem nazwę zmieniła na Polską Szkołę Sobotnią w Edynburgu.

Na początku zajęcia odbywały się w dawnej bursie dla chłopców (Dom Młodzieży) przy 5 Royal Terrace w Edynburgu. Po powstaniu Domu Kombatanta SPK, w budynku przy 11 Drummond Place w Edynburgu, szkoła przeniosła się i nazwano ją Polską Szkołą Sobotnią w Edynburgu. Większość uczniów szkoły stanowiły dzieci polskich żołnierzy. Zdarzało się również, że ich matki były Szkotkami, które według źródeł aktywnie brały udział w życiu szkoły i uczyły swoje dzieci miłości do im samym nieznanego kraju.

Z rosnącą liczbą uczniów pomieszczenia w Domu SPK okazały się być za małe. Na prośbę Związku Nauczycielstwa Polskiego za Granicą (ZNPZ) w roku 1954 lokalne władze udostępniły Polskiej Szkole Sobotniej cztery klasy w katolickiej szkole St. Mary’s przy Albany Street. Do połowy lat 60 do czterdziestu uczniów uczyło się w szkole. Program obejmował naukę j. polskiego (istniała również grupa dzieci, które nie mówiły po polsku), historię i geografię Polski, a także naukę śpiewu i religii. Do budynku Drummond Place szkoła powróciła w roku 1981, po tym jak władze lokalne wycofały wsparcie finansowe na skutek cięć budżetu w szkolnictwie. Polska Szkoła Sobotnia w Edynburgu w 1949 roku utworzyła filię w Macmerry (1949-1952) dla 20 uczniów oraz w 1952 roku w Addiewell (1952-1956) dla tej samej liczby uczniów. Liczba dzieci uczęszczających do Polskiej Szkoły Sobotniej zmieniała się pod wpływem przemieszczania się rodzin polskich w inne regiony Szkocji i wahała się od 30 do 100 w różnych okresach czasu.

Jak ważna była to placówka dla ówczesnej Polonii, świadczyć mogą liczne wizyty składane przez wybitne osobistości. Do wyjątkowych gości, którzy na przestrzeni lat odwiedzali Polską Szkołę Sobotnią SPK w Edynburgu należy bez wątpienia zaliczyć gen. Stanisława Maczka zasłużonego w walkach podczas II Wojny Światowej oraz prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Stanisława Ostrowskiego. Generał S. Maczek był częstym gościem naszej szkoły. Uwielbiał spotykać się z Polonią i dziećmi, sam swojego czasu udzielał się w "Domu Polskim Towarzystwa Pomocy Polakom" w Edynburgu w obecnym budynku restauracji Salisbury Arms Edinburgh przy 58 Dalkeith Road.

Szkoła miała również zaszczyt gościć dr Wandę Piłsudską, córkę marszałka Józefa Piłsudskiego, która to uczyła się w Edynburgu na ówczesnym Polskim Wydziale Medycznym na Uniwersytecie Edynburskim, oraz pracowała w Polski Szpitalu Paderewskiego w Edynburgu. Szpital zamknięto w 1947 r., ale budynek służył jeszcze przez wiele lat, zachowując nazwę "Paderewski Building". Budynek został rozebrany, a na jego miejscu powstał obecny Royal Victorian Building – oficjalne otwarcie odbyło się 2013 r. Do wybitnych gości należał również Pan Ludwik Jaszczur, weteran wojenny 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem Generała Władysława Andersa, obrońca Monte Cassino i przyjaciel kaprala Misia Wojtka. Pana Ludwika córka Wanda, była uczennicą naszej szkoły.

Srebrna rocznica (25) powstania szkoły w 1973 r. odbiła się szerokim echem w środowisku polonijnym. Swoje życzenia pomyślności i podziękowania za pracę włożoną w wychowanie dzieci przesłał ówczesny prezydent RP Stanisław Ostrowski. Warto w tym miejscu wspomnieć jedną z naszych uczennic Panią Teresę Straczyńską, która to po skończeniu studiów pedagogicznych została nauczycielem w naszej Polskiej Szkole Sobotniej. Kto wie, czy obecni uczniowie naszej szkoły nie pójdą w ślady p. Teresy.

W 2017 roku w Domu SPK rozpoczął się remont budynku, co spowodowało, iż Polska Szkoła Sobotnia musiała przenieść siedzibę do innego miejsca. Na początku nową siedzibą szkoły był St Thomas of Aquin's High School przy 2-20 Chalmers Street. Po wybuchu pandemii Covid-19 w roku 2019 szkoła swoją działalność prowadziła internetowo (nauczanie online). Po pandemii od września 2021 r. uczniowie wrócili do nauczania stacjonarnego do nowego budynku Goodtrees Neighbourhood Centre przy 5 Moredunvale Place, gdzie do dzisiejszego dnia w każdą sobotę spotykają się i kontynuują naukę j. polskiego.

Do dziś w Polskiej Szkole Sobotniej pod patronatem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Edynburgu z wielkim szacunkiem podchodzi się do najważniejszych uroczystości państwowych. Szkoła corocznie świętuje kolejne rocznice: Odzyskania Niepodległości przez Polskę, Święto Konstytucji 3 Maja, Dzień Flagi RP, jak również Dzień Polonii i Polaków za Granicą, a także wzbogaca wiedzę historyczną dzieci podczas realizowania projektów edukacyjnych, takich jak „Olimpiada Wiedzy o Polsce”. Duże znaczenie ma również kultywowanie polskiej kultury i tradycji poprzez wyjątkowe obchody Święta Bożego Narodzenia oraz Świąt Wielkanocy. Organizowane są Wycieczki Szkolne, jak również Pikniki Rodzinne. Szkoła wciąż jest wspierana przez SPK, za co serdecznie dziękujemy.

Znakomita kadra pedagogiczna z dużym zaangażowaniem i entuzjazmem kontynuuje dzieło nauczania i wychowania dziesiątek polskich dzieci w Edynburgu i okolicach. Obecnie w szkole prowadzone są również zajęcia GCSE i A-Level umożliwiające zdawanie j.polskiego na maturze, jako przedmiotu dodatkowego, ułatwiającego dostanie się na wymarzone studia. Prowadzone są koła zainteresowań: matematyczne, teatralne, szachy, karty, scrabble, plastyczne, historia i geografia Polski, jak również zajęcia logopedyczne dla przedszkolaków.

Jedna z uczennic szkoły napisała przed laty:

- Czy umiesz mówić po polsku? A wierszyk, czy pamiętasz?

Czy potrafisz przeczytać już cały elementarz?

- Jak możesz, droga ciociu, o takie rzeczy pytać!

Przecież po polsku mówić, to jak powietrze chwytać!

To tak: jak oddychać, choćbyś nawet nie chciała,

Bo tak moja mamusia mówi, od kiedy byłam - taka mała!

I wierszyki znam polskie,

I piosenki wesołe,

Bo przecież, moja ciociu,

Ja do polskiej chodzę szkoły!

Do polskiej szkoły w Edynburgu,